Geleneksel Bir Kimlik: Çar

Kastamonu yöresel yemekleri, doğasıyla bile tek başına bir kültür portali. Ancak bunun yanı sıra taşıdığı bir diğer özellik ise yöresel kıyafetleri. Birçoğumuz çoğu kez tiyatro canlandırmasında ya da etkinliklerde yöresel giyinen kadınları görmüşüzdür. Peki, yöreleri birbirinden ayıran en büyük özellikler sadece renkler ve bağlama stilleri midir? İşte detaylar…

Tarihi dokusu, geleneksel el sanatları ve kültürel derinliğiyle öne çıkan Kastamonu, bugün hl Anadolu'nun geçmişini kumaşlara işleyen şehirlerden biri olarak var olmaya devam ediyor. Şehirde uzun yıllardır giyilen ve 'çar' olarak bilinen yazma ve çarşaflar, sadece yerel halkın giysisi değil; üzerlerindeki desenlerle bir kültür atlasına dönüşüyor.
Kastamonu çarlarında yer alan desenler, her biri bir anlam taşıyan sembollerden oluşuyor. Geleneksel el baskısı yöntemiyle oluşturulan bu desenler, yalnızca Kastamonu'ya değil, Anadolu'nun dört bir yanına ait kültürel motifleri de barındırarak Kastamonu'nun ve ilçelerinin kadınlarını temsil ediyor.

Bir zamanlar ve günümüzde bunu çoğu kişi fark etmese de eskiler Devrekni'den Yöresel bir kıyafet giymese ve sadece başında 'çar' varsa o kişinin Devrekanili olduğunu anlar ve bilir. Bu bir tür kimliktir Kastamonu'da.

Bu desenler bazen bir annenin duasını, bazen bir gelinin sevincini, bazen de bir kadının sabrını temsil ediyor. Böylece çarlar, bir giyim eşyasından çok, bir ifade biçimi haline geliyor.

Kastamonu'ya özgü desenler arasında ise Küre Dağları'nın çiçeklerinden esinlenen figürler ve üçgen bazlı geometrik motifler öne çıkıyor. Üçgenler, Anadolu'da kadınlığı ve üretkenliği temsil ederken, dağ çiçekleri doğayla uyumu simgeliyor.

Desenlerin diliyle anlatılan bu sessiz hikyeler, aynı zamanda bir kadın hafızası. Çoğunlukla kadınlar tarafından kullanılan çar ve yazmalar, onların yaşadığı coğrafyayı, bağlı oldukları toplumu ve taşıdıkları duyguları dışa vurdukları simgesel bir dile dönüşüyor.

Kastamonu'daki bazı yazma atölyelerinde halen el baskısı teknikleriyle çar üretimi devam ediyor. Bu yöntemle her motif teker teker kumaşa işleniyor; bu da her çarın eşsiz olmasını sağlıyor. Endüstriyel üretimin hkim olduğu günümüzde, bu el emeği ürünler geleneksel sanatların ayakta kalması adına büyük önem taşıyor. Her biri birer kültürel bellek parçası olan çarlar, Kastamonu sokaklarında hl görülüyor. Sadece yaşlı kadınlar değil, bazı gençler de bu motiflere ilgi gösteriyor. Modanın ötesinde, köklere bir dönüş, kimliğe sahip çıkma biçimi olarak görülüyor.
Desenlerle konuşan bu kumaşlar, Kastamonu'nun kültür mirasının yalnızca bir bez parçası değil; taşıyıcısı, anlatıcısı ve koruyucusu. Ve belki de tam da bu yüzden, Kastamonu'da bir çar, sessizce tüm kadınların hikyesini fısıldıyor.